Kolonoskopi

Kolorektal Endoskopi Nedir?

Kalın bağırsağın iç yüzeyini örten tabakanın bir alet yardımı ile direkt göz ile incelenmesine kolorektal endoskopi denir. 3 tip kolorektal endoskopi işlemi vardır:

1. Rektoskopi (Rijid Rektosigmoidoskopi): 20-30 cm uzunluğunda değişen metal bir alet yardımı ile kalın bağırsağın son bölümü olan rektum ve sigmoid kolonun son kısmı incelenebilir.
2. Fleksibıl Sigmoidoskopi: Kalın bağırsağın son 60 cmlik bölümü incelenebilir.
3. Kolonoskopi: Kalın bağırsağın tüm yüzey alanı ince bağırsak ile birleştiği yere kadar incelenebilir.

Kolonoskopi Nedir?

Kolonoskop; uzun ve bükülebilir bir aletle kalın bağırsağın içini örten tabakanın tamamının görsel yolla güvenli ve etkili olarak incelenmesidir. Kolonoskopi'de cihazın kalınlığı parmağımızdan daha küçüktür. Kalın bağırsak hastalıklarının tanısında, biyopsi almada ve poliplerin çıkarılmasında kullanılır. Birçok defa hastaneye yatmaya gerek olmaksızın ve hastaya çok az rahatsızlık hissi verilerek yapılabilir. Kolonoskopi bağırsak hastalıklarının tanısında çok önemli bir yöntemdir.

Kolonoskop

Kimlere Kolonoskopi Yapılmalıdır?

Dışkılama alışkanlığında değişiklik, kanama gibi problemler kalın bağırsakta muhtemel sorunlara işaret eder ve doktor kolonoskopi yapılmasını önerebilir. Aynı zamanda;

• Dışkıda kan tespit edilenlerde (makattan kan gelmesi),
• İzah edilemeyen ishal ve dışkılama alışkanlığında değişikliklerde,
• Daha önceden kolon polipi veya kanseri geçiren hastalarda,
• Kalın bağırsağın baryumlu grafilerinde polip ya da tümör şüphesi olduğunda,
• Ailesinde polip veya kolon kanseri hikayesi olanlarda kolonoskopi yapılmalıdır.
• Açıklanamayan karın ağrı ve belirtilerini kontrol etmek için,
• İnflamatuar bağırsak hastalıklarının kontrolü (Kolit, Crohn hastalığı, Ülseratif Kolit) için,

Kolonoskopi Hazırlığı Nasıl Olur?

Kolonoskopi Öncesi Hastanın Doktora Vermesi Gereken Bilgiler;

• Kanı sulandıran ilaç kullanımı / aspirin ve türlerinin kullanmakta mı?
• Antibiyotik kullanımın gerektiren bir sağlık sorunu var mı?
• Kanama eğilimi var mı? (Burun kanaması, kazalar sonrası oluşan kanamalar uzun sürer mi?
• Şeker hastalığı / Kalp hastalığı / Nörolojik hastalığı var mı? Hamile mi?

Kolonoskopi İçin Nasıl Hazırlanmak Gerekir?

Yeme / İçme:

İşlemin yapılacağı günden en az 3-4 gün önce lifli gıdaların kısıtlanması ve posasız gıdaların tüketilmesi bağırsak temizliği için yararlı olur. İnceleme yapılacak gün yemek yenilmemesi gerekir. Eğer kullanıyorsa kalp, tansiyon ve tiroid ilaçları su ile alınmalıdır.

Özel Durumlar / İlaç Kullanımı:

Herhangi bir ilaca karşı alerjisi olanlar, kalp ve akçiğer hastalığı olanlar ve hamileler durumlarından doktoru haberdar etmesi gerekir.

İnsülinini kullanan hastalar işlem günü bunun dozunu ayarlamak için metabolizma doktorlarına danışabilirler.

İlaçlarını kolonoskopi yapılacak üniteye getirerek işlem sonrası kullanabilirler.

Kanı sulandıran ilaç kullanan hastalar işlem öncesi kendi doktorları ile görüşerek kolonoskopi için bu ilaçların ayarlanmasını istemelidirler.

Kolonoskopiden en az 1 hafta öncesinden asipirin ve diğer anti-inflamatuvar ilaçların kesilmesi gereklidir.

İşlemden en az 1 hafta öncesinden lifli gıda tüketimi ve hazır lif ürünlerinin ve demir preparatlarının kullanılmaması gerekir.

Yukarıdakilere ek olarak eğer hastanın düzenli olarak kullandığı başka ilaçlar varsa özellikle antibiyotik kullanma zorunluluğu varsa randevu alırken bunları doktora bildirmek gerekir.

Kolonoskopi nedeni ile kesmeniz gereken tüm ilaçları o hastalıkla ilgili kendi doktorunuzla konuşmadan kesmemelisiniz.

Bağırsak Hazırlığı:

Kolonoskopi öncesi bağırsak temizliği yapılmalıdır. Kalın bağırsağın iç yüzünü örten tabakanın incelenebilmesi için iyi bir bağırsak temizliği şarttır. Bu nedenle doktor, işlemden bir iki gün önce lifli gıda kısıtlaması önerebilir. Buna ek olarak bağırsak temizliği için ağızdan alınan ve kısa zamanda temizlik sağlayan özel solüsyonlar verilir. Bu dönmede aşırı derecede su kaybı olacağı için bol miktarda su içilmesi gerekmektedir. (Bağırsak temizliğini doktor ayrıntılı olarak anlatır.)

Kolonoskopi Nasıl Yapılır?

İşlemin yapılacağı ünitede kan basıncı, nabız hızı hemşire tarafından kaydedilir. İşlem sırasında sakinleştirici ve ağrı kesici ilaç vermek için hemşire bir damar yolu açar ve serum takar.

Kolonoskopi işlemini yapabilmesi için sedye üzerine sol yan pozisyonda yatılır ve ayaklar karına doğru çekilir. Doktor önce anal (makat) bölgesini muayene eder. Eldiven kullanarak parmağı ile kalın bağırsağın son kısmını ve anüsü (makat) değerlendirir.

Parmakla Muayene

Bunu takiben kolonoskopi cihazını anüsten ilerleterek kalın bağırsağı incelemeye başlar. Bu incelemeyi yapabilmesi için bağırsak içine hava vererek şişirmesi gerekir. Bu işlem sırasında bazı hastalarda gerginlik ve kramp tarzında ağrı oluşabilir. Bu şikayetlerin hepsi işlem bittiğinde geçer. İnceleme, kalın bağırsağın ince bağırsak ile birleştiği yere kadar devam eder. Böylece tüm kalın bağırsak (kolon ve rektum) incelenir. İşlem sırasında gerekli yerlerden biyopsiler alınabilir (doku parçaları) ve varsa polipler (kalın bağırsak içindeki kabarık iyi huylu oluşumlar) çıkarılabilir.

İşlem hafif sedasyon altında, çok az ağrılı olarak, genellikle bir saatten daha az bir süre içinde yapılabilir ve hasta aynı gün normal besinini yiyebilir. Kolonoskopi sonrası gerginlik, şişkinlik hissi, gaz çıkarılması ile azalır.

Kolonoskopi İşlemi

Kolonoskopi Sonrası Nelere Dikkat Etmek Gerekir?

Kolonoskopi sırasında bazı sakinleştirici ilaçlar verilir. Buna bağlı olarak o gün araba kullanmamak veya işlem sonrası yalnız olmamak gerekir. İşlem sonrası yorgunluk hissedilir, refleksler uzar, sağlıklı karar verme güdüsü baskılanır. Bu nedenle birisinin eşlik etmesi en doğru olanıdır. İşlem sonrası iyice uyanana kadar, ünitede gözlem altında bir süre daha kalmak gerekir.

Günün geri kalan kısmında işe gitmemek, önemli kararlar almamak, küçük çocukların sorumluluğunu almamak, alkol kullanmamak, dinlenmek gerekir.

Sadece kolonoskopi yapıldıysa; (herhangi bir biyopsi (parça) alınmadıysa)

• Aynı gün normal diyete geri dönülebilir.
• İşlem sonrası 12 saat dikkat gerektiren iş, araba kullanımı ve egzersiz yapılmamalıdır.
• Kanı sulandıran ilaç veya aspirin kullanmak gerekiyorsa ilaçlara aynı gün başlanabilir.

Kolonoskopi ve biyopsi veya polipektomi yapıldıysa; (parça alındıysa)

• Doktor aksini söylemedikçe aynı gün normal diyete dönülebilir. Kuruyemiş, mısır vb gıdaları 72 (yetmiş iki) saatten önce yememek gerekir.
• İşlem sonrası 12 (on iki) saat dikkat gerektiren iş, araba kullanımı ve egzersiz yapılmaması gerekir.
• Aspirin ve benzeri ilaçları 7 (yedi) gün boyunca kullanılmaz. Çok gerekli ise asetaminofen türevleri kullanılabilir.
• Kanı sulandıran ilaçlar için doktor ile görüşmek gerekir.

Ne Zaman Biyopsi (Parça/Örnek) Alınır?

İşlem sırasında doktor bağırsak içinde şüpheli alanlar görürse daha fazla inceleme yapabilmek için örnek almak isteyebilir. Bunun için kolonoskobun biyopsi kanalından bir özel alet yardımı ile parça alır. Bu alınan doku parçaları (biyopsi) patoloji laboratuarında tahlil edilir. Bu sonuca göre başka tetkikler yaptırmak gerekebilir.

Kolon Polipleri

Polipektomi Nedir?

Polipler kalın bağırsağın (kolon ve rektum) yüzeyini örten tabakanın (mukoza) anormal büyümesi sonucu gelişen ve bağırsak kanalı (lümen) içine doğru büyüyen oluşumlardır. Başka bir deyişle bağırsağın iç yüzünü döşeyen örtü üzerinde olan kabarıklıklara polip denir. Bu kabartıların çıkarılmasına da polipektomi denir. Poliplerin çapları birkaç milimetreden birkaç santimetreye kadar değişebilir. Eğer doktor inceleme sırasında polip görürse kolonoskop ile onun çıkarılması ve tahlile gönderilmesi gerekir. Bu işlem sırasında hasta ağrı duymaz.

Küçük polipler çoğu zaman herhangi bir bulgu vermese de zamanla büyür kanama, karın ağrısı gibi şikayetlere neden olabilir. Poliplerin büyük bir kısmı iyi huylu oluşumlardır. Polipler, kanser gelişiminde, öncü lezyonlar oldukları için erken dönemde çıkarılması gerekir.

Polipektomi

Kolonoskopinin Faydaları Nelerdir?

Kolonoskopi ile karın cerrahisine ihtiyaç duymaksızın polipler çıkarılabilir, ayrıca poliplerin ve erken evre kanserlerin incelemesinde radyolojik yöntemlere göre daha duyarlıdır. Poliplerin çıkarılması, bunların, ilerdeki evrelerde sebep olabileceği kanama ve kanser gelişimi gibi komplikasyonları önler.

Kolonoskopi yapılacak kişi düzenli olarak aspirin ya da pıhtılaşmayı bozan diğer ilaçlar alıyorsa, kanamaya eğilimi fazla ise ya da şeker hastası ise işlem öncesinde doktoru uyarmak gerekir. İşlem sonrasında aynı gün normal yemek yenilebilir, 12 saat boyunca aşırı egzersizlerden kaçınmak gerekir. İşlem sırasında polip çıkarılması yapılan hastalar 7 gün boyunca aspirin almamalıdır, diğer kanı sulandırıcı ilaç kullananlar ilaca tekrar başlama konusunda doktoruna danışmalıdırlar, ayrıca üç gün boyunca dışkılamayı kolaylaştıran herhangi bir ilaç almamalıdır.

Kolonoskopinin Yan Etkileri Var mıdır?

Uzman deneyimli doktor tarafında güvenirlilikle yapılan bir incelemedir. Çok ender de olsa bazı komplikasyonları vardır. İşlem sırasında kalın bağırsak duvarında bir yırtık oluşabilir ve bağırsak içerikleri karın zarına geçebilir. Bu durum karın iç zarında iltihaba neden olabilir.

Diğer bir yan etki parça alınan veya polipektomi yapılan yerden kanama olmasıdır. Bunlar genelde kendiliğinden durur. Ender olarak bu gelişen yan etkileri düzeltmek için acil ameliyat gerekebilir. Başka bir problemde serum takılan yerde ağrı ve kızarıklık olmasıdır. Eğer işlem sonrası şiddetli ağrı, üşüme, titreme, kusma, ateş yükselmesi, anüsten bolca taze kırmızı kan gelmesi olursa mutlaka doktoru aramak gerekir.